पश्चिम सुर्खेतको बेतन कर्णाली अर्धजलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजना निर्माण अघिका कामले तीव्रता पाएको छ । विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) को काम सकिएसँगै आयोजना निर्माणको कामले तीव्रता पाएको हो ।
सुर्खेत र अछाम जिल्लाको सीमानामा बन्ने अर्धजलाशययुक्त जलविद्युत् आयोजनाको अहिले वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (ईआईए) को काम अन्तिम चरणमा पुगेको वेतन कर्णााली सञ्चयकर्ता हाईड्रोपावर कम्पनी लिमिटेडले जनाएको छ। ४३९ मेगावाट (मेवा) क्षमताको यो जलविद्युत् आयोजनाको निर्माण अबको ५ वर्षमा सक्ने लक्ष्य छ ।
अछामतर्फको ढुङ्गाचाल्नादेखि आयोजनाको हेडवक्र्स पावर हाउससम्मको १८ किलोमिटर पहुँच मार्ग निर्माणसँगै सुर्खेततर्फको १४ किलोमिटरमध्ये हालसम्म ७ किलोमिटर बाटो निर्माण भइसकेको छ । सुर्खेत तर्फको बाँकी ७ किलोमिटर बाटोसमेत अबको दुई महिनाभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य छ । आयोजना सम्पन्न गर्नका लागि ७४ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ ब्याज बाहेक लाग्ने र यसबाट वार्षिक रुपमा १४ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ आम्दानी हुनेछ । आयोजनाबाट दैनिक ४ करोडको विद्युत् विक्री वितरण गर्ने लक्ष्य छ ।
आयोजना निर्माण स्थलमा क्याम्प हाउस निर्माण सम्पन्न भएसँगै वेतन कर्णाली सञ्चयकर्ता हाईड्रोपावर कम्पनी लिमिटेडको शाखा कार्यालय समेत सञ्चालनमा ल्याइएको उनको भनाइ छ ।
आयोजना संरचना र लागत आयोजनाले अछामको ढकारी र तुर्माखाँद गाउँपालिका तथा सुर्खेतको चौकुने गाउँपालिका र पञ्चपुरी नगरपालिकाको क्षेत्र ओगट्छ । पूर्वाधार निर्माण गर्ने क्रममा पहुँच मार्ग निर्माण कार्य सकिने वित्तिकै भोक्रे खोला नजिक करीब ७० मिटर लामो बेलिब्रिज बनाइने छ ।
आयोजनाको ड्याम (बाँध) ८९ मिटर अग्लो हुने छ । ड्याम चौकुने र ढकारीका वडा नं. ६ अन्तर्गत मालुमेलातर्फ बन्दैछ । त्यसबाट ८÷ ८ मिटर डायमिटरका तीन ओटा सुरुङ बनाइनेछ । यी सुरुङ दुई किलोमिटर लामा हुने छन् । ५७० मिटरमध्ये हालसम्म ४९० मिटर लामो टनेल खनिसकिएको छ । यसको पावर हाउस अन्डरग्राउन्ड हुनेछ । ‘पावर हाउसमा ६ ओटा जेनेरेटर हुने छन् ।
त्यसबाट ४३९ मेगावाट बिजुली उत्पादन हुन्छ,’ उनले भने, ‘गिगावाटको हिसाबमा यो तामाकोशी जलविद्युत् आयोजनाभन्दा पनि ठूलो हो । यसले २ हजार ४०६ गिगावाट प्रतिघण्टा इनर्जी दिन्छ ।’ उनले यसबाट उत्पादित बिजुली पाँच किलोमिटर लामो प्रसारण लाइन बनाएर सुर्खेतको चौकुनेस्थित बेतन हब भन्ने सबस्टेशनमा जोडिने बताए ।
उनका अनुसार सुर्खेत जिल्लाको बेतन गाउँमा सब स्टेशनमा निर्माणको लागि आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइएको छ । त्यहाँबाट ३० किलोमिटर टाढा पर्ने दुदुधाराको पूर्वपश्चिम ट्रान्समिसन लाइन र बोर्डर लाइनमा बिजुली जोडिनेछ । आयोजनामा सञ्चय कोषका सञ्चयकर्ताको ४० प्रतिशत, सञ्चय कोषको १५ प्रतिशत, नेपाल विद्युत् प्राधिकरण र विद्युत् उत्पादन कम्पनी लिमिटेडको १०/१० प्रतिशत लगानी हुनेछ । यसमा सर्वसाधारणको २५ प्रतिशत लगानी हुने छ ।
आयोजना सम्पन्न गर्नका लागि ७४ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ ब्याज बाहेक लाग्ने र यसबाट वार्षिक रुपमा १४ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ आम्दानी हुनेछ । उनका अनुसार आयोजनाबाट दैनिक ४ करोडको विद्युत् विक्री वितरण गर्ने लक्ष्य छ ।
अछामतर्फको जग्गाको मुआब्जा निर्धारणको काम सकिएसँगै अब रकम बाँड्ने तयारी गरिएको छ । अछामको ढकारी र तुर्माखाँदका बासिन्दाको जग्गालाई वर्गीकरण गरेर कृषियोग्य जग्गालाई ‘क’, ‘ख’, ‘ग’, ‘घ’ र ‘ङ’ श्रेणीमा वर्गीकरण गरिएको बताए । उनका अनुसार ‘क’, ‘ख’ र ‘ग’ श्रेणीका जग्गालाई प्रतिरोपनी ७ लाख ३० हजार ९०४ रुपैयाँको दरले मुआब्जा दिइने छ ।
यसैगरी ‘घ’ र ‘ङ’ श्रेणीका जग्गाधनीले प्रतिरोपनी ५ लाख ४६ हजार ३३२ रुपैयाँको दरले मुआब्जा पाउने छन् । अछाम क्षेत्रमा मात्रै १ हजार ८४४ रोपनी जग्गाको मुआब्जा वितरण गर्नुपर्ने आयोजनाका प्रवन्धक उपेन्द्र न्यौपानेले जानकारी दिए । सुर्खेततर्फको जग्गाको मूल्य निर्धारण कार्य सकिना साथ अछामतर्फका लागि समेत मुआब्जा बाँड्न शुरु गरिनेछ ।
